Kadernota 2020-2023 Opinieraad

Mevrouw de voorzitter, allereerst willen we als SGP-fractie het college danken voor de Kadernota die ter bespreking voorligt. De Kadernota is een belangrijk instrument om als raad aan te geven welke kant we als gemeente opgaan. Dank ook voor de beantwoording van de vragen, zowel op 7 mei alsook de schriftelijk gestelde vragen.

Voorzitter, vorig jaar hebben wij aangegeven dat we o.b.v. de toen voorliggende Kadernota 2019-2022 en de Jaarrekening 2017 konden constateren dat de gemeente Reimerswaal een financieel gezonde gemeente was. Nu, een jaar later staat de vlag er duidelijk anders bij.
Je zou kunnen zeggen dat we gezond waren, maar een ‘forse griep’ hebben opgelopen. De uitdaging de komende tijd is om er met de juiste ‘medicatie’ weer snel bovenop te komen. Dat is een gezamenlijke verantwoordelijkheid voor raad en college. Daar moeten we met z’n allen de schouders onder zetten en duidelijke, maar wellicht ook pijnlijke besluiten nemen. Daar kom ik straks nog op terug.

Het college vond het noodzakelijk om de Kadernota nogmaals te behandelen en heeft ook aanvullende besluiten genomen. Er wordt aangegeven dat er nog behoorlijk wat onzekerheden in deze Kadernota zitten waardoor de uitkomsten ‘zeer voorlopig’ zijn. Dit kan zowel positief als negatief uitvallen. Wij zijn daarom ook benieuwd naar de doorrekening van de meicirculaire. Kan de portefeuillehouder daar al iets over zeggen?

Voorzitter, in de raadsnotitie wordt aangegeven dat het tekort volledig veroorzaakt wordt door de uitgaven binnen het Sociaal Domein. Hier moeten we dus wat mee! Het past in het landelijke beeld. Veel gemeenten kampen met tekorten binnen het Sociaal Domein, maar dat is op dit moment een schrale troost… De provinciale toezichthouder heeft de gemeenten opgeroepen reëel te begroten binnen het Sociaal Domein. Een terechte aansporing. De afgelopen jaren is dat duidelijk niet gedaan, wat ook blijkt uit de Jaarrekening. De reserves zijn meerdere keren gebruikt om het gat te dichten en de bodem is reeds in zicht…
Het tekort komt dus niet als een verrassing. Afgelopen jaar is de toezegging gedaan door het college dat er ambtelijk gebrainstormd zou worden over de aanpak van de oplopende kosten in de Jeugdzorg. Onze vraag aan het college: hoe staat het daarmee? Wat is er de afgelopen tijd gebeurd op dat vlak?

Voorzitter, voordat we naar een oplossing zoeken is het belangrijk om te onderzoeken waar de oorzaak ligt. Als SGP-fractie zijn we ervan overtuigt dat de diepere oorzaak ligt in de gebrokenheid van de schepping. We zijn als samenleving ver verwijderd van onze opdracht: God liefhebben boven alles en onze naasten als onszelf.
Hebben we voldoende oog voor elkaar? Of gaan we allemaal gejaagd onze eigen weg? Problemen bij de jeugd, eenzaamheid bij ouderen. Uit cijfers blijkt dat bij 80% van de kinderen binnen de specialistische Jeugdzorg sprake is van gebroken gezinnen. Allemaal wrange vruchten van het individualisme dat hoogtij viert. Laten we de echte oorzaak onder ogen zien en daar wat aan doen. Hoe? Verantwoordelijkheid nemen voor mensen om je heen, zonder direct naar de overheid te kijken. Je naasten liefhebben als jezelf. Heel praktisch: je hand uitsteken naar mensen in je omgeving, in je dorp, die (dringend) hulp nodig hebben.

Voorzitter, we moeten reëel begroten. Maar, is het reëel, is het te verdedigen om een bedrag van ca. 6 miljoen Euro uit te geven binnen het Sociaal Domein? Waar wordt dat geld aan besteed?
Kan het college een overzicht geven van de besteding van alle gelden binnen het Sociaal Domein? Welk bedrag gaat naar de verschillende taakvelden? (Per jaar, sinds de start van de decentralisatie t/m 2018. Graag schriftelijk antwoord.) En waar zitten de keuzemogelijkheden tot het beperken van de uitgaven? Zijn er mogelijkheden om bijv. eigen bijdragen te vragen?
Sommige zaken zijn wettelijk voorgeschreven, maar op het gebied van WMO bijvoorbeeld zijn het ook lokale keuzes die de kosten bepalen.
We zijn ervan overtuigd dat de meeste mensen die in de Jeugdzorg werkzaam zijn dit werk vol overgave doen. Betrokken mensen die hun werk zo goed mogelijk proberen te doen. Ook binnen de ouderenzorg en andere vormen van maatschappelijke ondersteuning (WMO) doen veel mensen heel goed werk.
Maar, gebeurt het allemaal efficiënt? Hebben wij daar voldoende zicht op? De SGP-fractie is daar niet van overtuigd. De voorbeelden zijn bekend dat tal van hulpverleners om bepaalde gezinnen heen staan. Is dat nodig? Worden veel zaken niet dubbel gedaan?
Daarnaast moeten we onszelf afvragen of alle hulp die geboden wordt wel noodzakelijk is. Zijn we niet te erg doorgeschoten in ons zorgaanbod? Wie bepaalt of iemand zorg nodig heeft? Meestal zijn dat de zorgverleners zelf! Hoewel dat deels onvermijdelijk is, ligt hier wel het gevaar op de loer dat er alleen maar in zorgoplossingen gedacht wordt. Voor iemand die goed overweg kan met een hamer lijkt ieder probleem op een spijker. Het is niet voor niets dat de gemeente Goes een toegangsmedewerker bij de huisartsen geplaatst heeft en dat uiteindelijk nog maar 30% van alle gevallen die een huisarts diagnosticeert uiteindelijk in de specialistische jeugdhulp terecht komt.
Voorzitter, accepteren we nog een bepaalde ongelijkheid bij onze jeugd? Of moet ieder kind perfect zijn? Afgelopen week stond er een artikel in het VNG-Magazine van een wethouder die hier over schreef. Het was ons uit het hart gegrepen. Hij schreef:
“Pech moet weg. Steeds meer hulp voor steeds kleinere problemen. Problemen die vaak behoren tot het normale opgroeien, maar niet passen in ons drukke bestaan waar succesvol en gelukkig zijn tot norm zijn verheven. In plaats van het kind passend te maken, pleit ik ervoor de samenleving meer passend te maken voor onze jeugd.”

Hoe ver gaan we in ons zorgaanbod? Is het nodig dat betaalde krachten eenzame mensen gezelschap houden? Initiatieven als Handje Extra in Krabbendijke juichen we toe en moeten we proberen uit te bouwen(er zijn er meer te noemen). Ook verenigingen, maatschappelijke organisaties en kerken pakken vaak mooie initiatieven op. De gemeente zou daar op een positieve manier aandacht aan moeten schenken. Hiermee geef je het signaal af dat het heel normaal, maar ook waardevol is om naar elkaar om te zien.
In hoeverre is de gemeente (financieel) verantwoordelijk voor alle dagbesteding van jongeren en ouderen met een indicatie? Vragen waar wij geen pasklaar antwoord op hebben, maar die wel aan de orde moeten komen.

De SGP-fractie staat een gezond financieel beleid voor. Reëel begroten betekent voor de SGP dat de uitgaven afgestemd worden op de inkomsten. Dan ontkomen we er niet aan om keuzes te maken, juist binnen het Sociaal Domein. Het college stelt voor om onze reserves aan te spreken om de tekorten te dekken. Dat is een kant die we als SGP-fractie niet op willen. Als incidentele overbrugging moet er iets gebeuren, dat begrijpen wij ook wel, maar wat ons betreft zal in eerste instantie binnen het Sociaal Domein de financiële ruimte gezocht en gevonden moeten worden.

De SGP-fractie is voor een brede kerntakendiscussie, maar laten we die eerst en vooral voeren binnen het Sociaal Domein. Wat komt er binnen en wat geven we uit? Dat moet in balans zijn. Het kan niet zo zijn dat we onze hele begroting verschralen omdat we binnen één taakveld een tekort hebben. We roepen het college op om een grondig onderzoek uit te voeren naar de inkomsten en uitgaven binnen het Sociaal Domein (Jeugdzorg en WMO) en met concrete voorstellen te komen voor taakstellende bezuinigingen. Is het college bereid dit onderzoek in gang te zetten? We overwegen hiervoor tijdens de besluitraad een motie in te dienen.

Voorzitter, nog iets over een brede kerntakendiscussie. De SGP staat voor een kleine overheid waarin mensen zelf verantwoordelijkheid nemen en niet bij elk probleem naar de overheid kijken. Als we door deze bril de hele Kadernota beschouwen zijn er nog wel wat kanttekeningen te plaatsen. Het valt ons op dat de Kadernota een aaneenrijging van extra uitgaven is. Soms komt dat door nieuwe regelgeving, soms doordat zaken intern anders georganiseerd moeten worden. Het bevreemdt ons dat zelfs als er taken wegvallen de uitgaven gelijk blijven! Uiteraard met allemaal goed beargumenteerde redenen, maar het effect is dat over de gehele linie extra financiële middelen gezocht moeten worden. Ook daar moet naar gekeken worden. Welke taken zijn nu echt kerntaken en welke kunnen wel een tandje minder?
Ook binnen de gemeenschappelijke regelingen zien we deze beweging. Meer is niet genoeg en ieder jaar zijn er weer tal van plausibele redenen om de gemeentelijke bijdrage te verhogen. (Rupsje nooit genoeg. Wanneer stopt dit? Hoelang kunnen we dit nog dragen?)

Voorzitter, nog een paar afsluitende opmerkingen.
We hebben ons als SGP-fractie al eerder uitgesproken over de kostendekkendheid van belastingen. Opbrengsten vanuit de afvalstoffenheffing en de rioolheffing dienen gebruikt te worden voor het doel waarvoor ze bedoeld zijn, en het is niet nodig daar geld op te potten. Opvallend is dat de afvalstoffenheffing in de jaarstukken een dekkingspercentage aangeeft van 114%. Bij de discussie over het nieuwe afvalbeleid moeten we dit meenemen.
Er is een PM-post opgenomen voor de viering van het 50-jarig bestaan van de gemeente. Er wordt onder meer aangegeven dat het Zeeland Nazomerfestival in onze gemeente gehouden gaat worden. De SGP-fractie voelt daar niets voor, zeker niet als daarvoor een financiële bijdrage vanuit de gemeente nodig is. Laten we daar alvast maar helder over zijn.
Voorzitter, er wordt aangegeven dat er waarschijnlijk meer investeringen aankomen voor het zwembad. Daar zal de discussie nog over gevoerd moeten worden, maar als dat voornemen er is lijkt een PM-post opnemen onverstandig.

Voorzitter, ik ga afronden. Samengevat kijken we als volgt naar deze Kadernota.

• We hebben een fors financieel probleem.
• De SGP is tegen het verschalen van de Begroting (kaasschaaf) om dit probleem op te lossen. Ook reserves zijn hier niet voor bedoeld.
• Het probleem moet vooral opgelost worden binnen het Sociaal Domein.
• Daarvoor is een brede herbezinning nodig op de uitgaven binnen de Jeugdzorg en de WMO.
• Er zullen pijnlijke keuzes gemaakt moeten worden.
• Van het college verwachten we een grondig onderzoek naar de uitgaven, waarna een discussie gevoerd moet worden over nut en noodzaak van die uitgaven.
• Doel is en blijft om in het najaar een structureel sluitende Begroting vast te stellen.

Voorzitter, we wensen ambtenaren, college en raad Gods Zegen toe in hun werk.

11 juni 2019